به گزارش اقتصادنیوز در این بخشی از این گزارش آمده است: کارنامه رفع تعهد ارزی ۲۴ هزار صادرکننده در دوره سه‌ساله منتشر شد. بعد از تغییر سیاست‌های ارزی و تجاری کشور از فروردین‌ماه سال ۹۷، صادرکنندگان ملزم شدند که ارز خود را براساس مکانیزم‌های پیش‌بینی‌شده ازسوی سیاستگذار، به چرخه اقتصادی برگردانند. دوره‌ای که با خروج ترامپ از توافق هسته‌ای، فرآیند اجرای برجام را نیز با تعلیق مواجه کرد. گزارش سازمان توسعه تجارت از آخرین وضعیت ایفای تعهدات ارزی نشان می‌دهد از ۲۱ فروردین‌ماه سال ۹۷ تا ۳۰ آبان ۹۹، بیش از ۲۴هزار صادرکننده که ارزآوران عصر بی‌برجامی محسوب می‌شوند، ۷۰ میلیارد و ۲۰۰ میلیون یورو صادرات داشته‌اند. در این میان، تولیدکنندگان ۷/ ۵۲ میلیارد یورو کالا صادر کرده‌اند که میزان تعهد ارزی آنها ۲/ ۴۵میلیارد یورو بوده که بیش از ۸۸درصد معادل ۱/ ۴۰میلیارد یورو ایفای تعهد کرده‌اند. ازسوی دیگر، شرکت‌های غیرتولیدی نیز ۵/ ۱۷میلیارد یورو صادرات داشته‌اند که میزان تعهد ارزی آنها ۱۵میلیارد یورو برآورد شده، این در حالی است که ۳/ ۳میلیارد یورو ایفای تعهد ارزی داشته‌اند.
آخرین وضعیت ایفای تعهدات ارزی اعلام و براساس آن رفتار صادرکنندگان از ابتدای الزام تعهد ارزی مشخص شد. در گزارشی که از سوی احسان قمری، دبیر کمیته اقدام ارزی و ناهید دشتدار، معاون دفتر توسعه خدمات بازرگانی تهیه شده، عنوان شده است که از 21 فروردین 1397 تا 30 آبان ماه سال گذشته، 24هزار و 115صادرکننده، نسبت به صادرات 2/ 70 میلیارد یورو اقدام کرده‌اند. در عین حال صادرکنندگان در بازه زمانی 21 فروردین 1397 لغایت 30 اسفندماه 1399 با احتساب فرصت 4 ماهه ایفای تعهدات ارزی، نسبت به بازگشت 3/ 43 میلیارد یورو ارز به چرخه اقتصادی کشور اقدام کرده‌اند که با در نظر گرفتن تعدیل 20 درصدی سال 1397 و تعدیل 10 درصدی سال‌های 1398 و 1399، مجموع تعهدات ارزی صادرکنندگان برابر با 3/ 60 میلیارد یورو است. آمارهای اعلام شده در این گزارش نشان می‌دهد اگرچه تعداد صادرکنندگان فاقد کارت بازرگانی (مرزنشینان، پیله وران و …) بیش از افرادی است که کارت بازرگانی دارند، اما میزان صادرات این گروه قابل‌توجه نیست. بنابراین میزان تعهد و عدم رفع تعهد ارزی این گروه ناچیز است.
کارنامه تعهد ارزی در یک نگاه
از مجموع 24115 صادرکننده، 11486 صادرکننده واجد کارت بازرگانی و مابقی فاقد کارت بازرگانی بوده‌اند. در گزارش پیش رو، آمارهای اعلام شده نشان می‌دهد از نظر تعداد، 48 درصد صادرکنندگان در بازه زمانی گفته شده (21 فروردین 97-30 آبان 99)، واجد کارت بازرگانی بوده و 52 درصد آنها نیز فاقد کارت بازرگانی هستند. به عبارتی 11 هزار و 486 نفر دارای کارت بازرگانی اعم از حقیقی و حقوقی بوده و 12 هزار و 629 نفر فاقد کارت بازرگانی هستند. اما میزان صادرات واجدین کارت بازرگانی از 21 فروردین 97 تا 30 آبان 99 به 68 میلیارد و 200 میلیون یورو می‌رسد. در حالی که در این بازه زمانی تنها 2 میلیارد یورو از سوی صادرکنندگان فاقد کارت بازرگانی به بازارهای هدف صادر شده است. به عبارتی 97 درصد از صادرات در بازه زمانی مورد بررسی از سوی صادرکنندگان دارای کارت بازرگانی صورت گرفته است. میزان تعهد ارزی این گروه 58 میلیارد و 600 میلیون یورو بوده که 3/ 97 درصد از کل میزان تعهد ارزی را در برمی‌گیرد. اما گروه فاقد کارت بازرگانی ملزم به بازگرداندن یک میلیارد و 600 میلیون یورو بوده‌اند که معادل 7/ 2 درصد تعهد ارزی است.
براساس این آمارها، 43 میلیارد و 300 میلیون یورو از سوی صادرکنندگان دارای کارت بازرگانی(تا 30 اسفند 99) رفع تعهد شده که معادل 7/ 99 درصد میزان ایفای تعهدات ارزی را شامل می‌شود. در عین حال میزان رفع تعهد ارزی فاقدین کارت بازرگانی در این بازه، 100 میلیون یورو بوده که 3/ 0 درصد از کل میزان رفع تعهد ارزی است. بنابراین سهم فاقدین کارت بازرگانی در صادرات چشم‌گیر نیست.
همچنین در این گزارش، تفکیکی برای واحدهای تولیدی و غیرتولیدی در نظر گرفته شده است. واحدهای تولیدی با وجود اینکه فقط 30 درصد از صادرکنندگان را از نظر تعداد به خود اختصاص داده‌اند ولی با صادرات 7/ 52 میلیارد یورویی، 75 درصد از تعهدات ارزی را به خود اختصاص داده‌اند و صادرکنندگان غیرتولیدی تنها 15 میلیاردیورو از تعهدات ارزی را به عهده گرفته‌اند. نکته‌ای که از آمارهای ارائه شده مستفاد می‌شود این است که با فرض اینکه کلیه واحدهای تولیدی، واجد کارت بازرگانی باشند، فقط 4183 صادرکننده واجد کارت بازرگانی، واحد غیرتولیدی بوده‌اند. بنابراین می‌توان این نکته را بیان کرد که 5/ 15 میلیارد یورو از صادرات در بازه زمانی 21 فروردین 1397 تا 30 آبان 1399، (معادل 25 درصد کل صادرات) مربوط به واحدهای غیرتولیدی یا بازرگانی بوده و 75 درصد از کل صادرات در بازه زمانی توسط واحدهای تولیدی واجد کارت بازرگانی صورت پذیرفته است.
از مجموع تعهدات ارزی ایفا نشده، صرفا 5/ 1 میلیارد یورو مربوط به فاقدین کارت بازرگانی بوده و 30 درصد مربوط به واحدهای تولیدی ( واجد کارت بازرگانی) و مابقی معادل 62 درصد به واحدهای بازرگانی واجد کارت بازرگانی تعلق داشته است.